Wojna krymska. Upokarzająca klęska Rosji

W połowie XIX wieku Rosja była przekonana o swojej sile i wyjątkowości. Jednak wojna krymska pokazała, jak złudne potrafią być imperialne ambicje. Gdy dym opadł nad Sewastopolem, carat musiał zmierzyć się z upokorzeniem, które na zawsze zmieniło historię Europy i obraz rosyjskiej potęgi.

Oblężenie SewastopolaOblężenie Sewastopola
Źródło zdjęć: © Domena publiczna
Przez Wieki

Geneza konfliktu – między Wschodem a Zachodem

Wojna krymska (1853–1856) była kulminacją narastającej rywalizacji o wpływy w upadającym Imperium Osmańskim. Rosja, dążąc do uzyskania protektoratu nad prawosławnymi chrześcijanami i świętymi miejscami w Palestynie, próbowała wykorzystać słabość Turcji, by rozszerzyć swoje wpływy na Bałkanach i uzyskać dostęp do Morza Śródziemnego.

Działania te zaniepokoiły Wielką Brytanię i Francję, które obawiały się rosyjskiej ekspansji, mogącej zagrozić równowadze sił w Europie i ich interesom kolonialnym.

W lipcu 1853 roku Rosja zajęła księstwa naddunajskie (Mołdawię i Wołoszczyznę), co było bezpośrednią przyczyną wypowiedzenia wojny przez Turcję w październiku. Wkrótce do konfliktu przyłączyły się Wielka Brytania i Francja, a w 1855 roku także Królestwo Sardynii. Powstała w ten sposób koalicja była pierwszym od czasów napoleońskich tak szerokim sojuszem przeciwko Rosji.

Polityczne kulisy i gra mocarstw

Wojna krymska była nie tylko konfliktem militarnym, ale także starciem politycznych interesów. Wielka Brytania, obawiając się o bezpieczeństwo szlaków do Indii, nie mogła pozwolić na dominację Rosji na Bałkanach.

Francja pod rządami Napoleona III pragnęła natomiast odbudować swój prestiż międzynarodowy i zyskać wpływy na Bliskim Wschodzie. Turcja z kolei walczyła o przetrwanie, a Sardynia, dołączając do wojny, liczyła na poparcie dla zjednoczenia Włoch.

Rosja, przekonana o własnej sile, nie doceniła determinacji i nowoczesności zachodnich armii. Car Mikołaj I liczył, że Europa nie zaryzykuje otwartego konfliktu, ale przeliczył się – i to z fatalnym skutkiem dla swojego imperium.

Przebieg działań wojennych – od Almy do Sewastopola

Główne działania wojenne toczyły się na Krymie. We wrześniu 1854 roku alianci wylądowali pod Eupatorią i ruszyli w stronę Sewastopola, głównej bazy rosyjskiej floty czarnomorskiej.

Już 20 września doszło do pierwszej wielkiej bitwy nad rzeką Alma, gdzie Rosjanie zostali rozbici i zmuszeni do odwrotu. Zamiast wykorzystać przewagę, alianci rozpoczęli długotrwałe oblężenie Sewastopola, które trwało aż 337 dni.

W trakcie oblężenia doszło do kilku kluczowych starć: bitwy pod Bałakławą (25 października 1854), znanej z heroicznej, choć tragicznej szarży lekkiej brygady, oraz bitwy pod Inkermanem (5 listopada 1854), gdzie Rosjanie ponieśli dotkliwe straty. Próby odblokowania miasta przez armię carską kończyły się niepowodzeniem, a kolejne szturmy na alianckie pozycje przynosiły tysiące ofiar.

Oblężenie Sewastopola

Oblężenie Sewastopola stało się symbolem wojny krymskiej. Miasto, bronione przez admirała Pawła Nachimowa i generała Eduarda Totlebena, było nieustannie ostrzeliwane przez artylerię aliancką. Fatalne warunki sanitarne, epidemie cholery i tyfusu oraz braki zaopatrzenia dziesiątkowały zarówno obrońców, jak i atakujących. W czerwcu 1855 roku zginął admirał Nachimow, co pogłębiło kryzys wśród Rosjan.

Decydujący cios przyszedł we wrześniu 1855 roku, gdy Francuzi zdobyli redutę Malakoff – kluczowy punkt obrony miasta. Rosjanie wycofali się na północny brzeg, wysadzili fortyfikacje i zatopili resztki floty. Upadek Sewastopola 9 września 1855 roku był ciosem, z którego imperium Romanowów nie zdołało się podnieść przez kolejne dekady.

Klęska na wszystkich frontach

Wojna krymska była jednym z najkrwawszych konfliktów XIX wieku. Rosja straciła około 450 tysięcy żołnierzy, z czego większość padła ofiarą chorób i fatalnych warunków sanitarnych. Po stronie aliantów zginęło ponad 250 tysięcy ludzi, w tym aż 175 tysięcy żołnierzy tureckich, 95 tysięcy Francuzów, 21 tysięcy Brytyjczyków i 2 tysiące Sardyńczyków.

Oprócz Krymu walki toczyły się także na Kaukazie (gdzie Rosjanie zdobyli Kars), w rejonie Morza Bałtyckiego (bombardowanie portów rosyjskich przez flotę brytyjską i francuską), na Dalekim Wschodzie i w rejonie Dunaju. Jednak to upadek Sewastopola przesądził o losach wojny.

30 marca 1856 roku w Paryżu podpisano traktat kończący wojnę. Rosja musiała oddać południową Besarabię, zdemilitaryzować wybrzeże Morza Czarnego i zgodzić się na neutralizację tego akwenu – żadna flota wojenna nie mogła tam stacjonować ani budować fortyfikacji. Dunaj został otwarty dla żeglugi wszystkich państw, a integralność terytorialna Imperium Osmańskiego została zagwarantowana przez mocarstwa europejskie. Rosja utraciła status głównego rozgrywającego na Bałkanach i prestiż wśród europejskich potęg.

Przyczyny klęski Rosji – technologia, logistyka i mentalność

Przyczyn porażki Rosji było wiele. Armia carska była przestarzała, oparta na przymusowym poborze chłopów, źle zaopatrzona i dowodzona przez niekompetentnych oficerów. Brak nowoczesnej broni – alianci używali m.in. gwintowanych karabinów Minié i nowoczesnej artylerii – oraz fatalna logistyka uniemożliwiały skuteczną obronę. Rosjanie nie docenili też roli kolei, telegrafu i prasy, które pozwalały aliantom na szybkie reagowanie i mobilizację opinii publicznej.

Wojna obnażyła także słabość rosyjskiej administracji, korupcję i zacofanie gospodarcze. Carat, który przez dekady uchodził za niepokonaną potęgę, musiał pogodzić się z faktem, że bez gruntownych reform nie przetrwa kolejnych wyzwań.

Reformy po wojnie

Klęska na Krymie była dla Rosji szokiem. Car Aleksander II, który objął tron w trakcie wojny po śmierci Mikołaja I, zdał sobie sprawę z konieczności modernizacji państwa. W 1861 roku zniesiono pańszczyznę, rozpoczęto reformy armii, sądownictwa i samorządu, a także inwestycje w przemysł i infrastrukturę. Choć zmiany te były często powierzchowne i opóźnione, wojna krymska stała się impulsem do przebudowy imperium.

Wojna krymska była pierwszym konfliktem, w którym szeroko zastosowano telegraf, koleje i nowoczesną artylerię. Była też początkiem nowego dziennikarstwa – relacje Williama Howarda Russella z "The Times" i raporty Florence Nightingale o fatalnych warunkach sanitarnych w szpitalach polowych wstrząsnęły opinią publiczną i przyczyniły się do narodzin nowoczesnej opieki medycznej na froncie.

Florence Nightingale, nazywana "Damą z lampą", zrewolucjonizowała pielęgniarstwo, wprowadzając zasady higieny i opieki nad rannymi, które uratowały tysiące istnień. Jej działalność była bezpośrednią odpowiedzią na tragiczne warunki, w jakich umierali żołnierze na Krymie.

Źródło artykułu:

Wybrane dla Ciebie

Na ul. Piotrkowskiej rozpylana jest mgła. To sposób na upał
Na ul. Piotrkowskiej rozpylana jest mgła. To sposób na upał
Łapówki w urzędzie wojewódzkim w czasie pandemii. Jest akt oskarżenia
Łapówki w urzędzie wojewódzkim w czasie pandemii. Jest akt oskarżenia
Szczecin. 19-latka kradła z chłopakiem koła samochodowe. Potem sprzedawali je wulkanizatorowi
Szczecin. 19-latka kradła z chłopakiem koła samochodowe. Potem sprzedawali je wulkanizatorowi
"Adriatyk" w Częstochowie oblegany. Mieszkańcy korzystają z uroków kąpieliska
"Adriatyk" w Częstochowie oblegany. Mieszkańcy korzystają z uroków kąpieliska
Połykamy leki na potęgę. Zwłaszcza seniorzy. A to niebezpieczne
Połykamy leki na potęgę. Zwłaszcza seniorzy. A to niebezpieczne
Moda premium napędza wzrosty znanej polskiej spółki
Moda premium napędza wzrosty znanej polskiej spółki
Sandomierski „Ciechocinek” już z fontanną,
Sandomierski „Ciechocinek” już z fontanną,
Muzeum Obrony Przeciwlotniczej w Koszalinie zachęca do odwiedzin
Muzeum Obrony Przeciwlotniczej w Koszalinie zachęca do odwiedzin
Tczew. Ukrywał narkotyki w domu i ogrodzie. Policjanci odwiedzili 51-latka z psem służbowym
Tczew. Ukrywał narkotyki w domu i ogrodzie. Policjanci odwiedzili 51-latka z psem służbowym
Kursowanie tramwajów zostanie wstrzymane. Tak Gorzów będzie świętował urodziny
Kursowanie tramwajów zostanie wstrzymane. Tak Gorzów będzie świętował urodziny
Straciła prawie 850 tysięcy złotych. Policja ostrzega przed oszustami
Straciła prawie 850 tysięcy złotych. Policja ostrzega przed oszustami
Weekend pełen atrakcji w Śląskiem!  Darmowe koncerty i imprezy
Weekend pełen atrakcji w Śląskiem! Darmowe koncerty i imprezy
Wyłączono komentarze
Sekcja komentarzy coraz częściej staje się celem farm trolli. Dlatego, w poczuciu odpowiedzialności za ochronę przed dezinformacją, zdecydowaliśmy się wyłączyć możliwość komentowania pod tym artykułem.
Redakcja serwisu Wp Info