Za parę dni czeka nas prawdziwa rewolucja. Chodzi o system kaucyjny

Ale co jest optymistyczne, to to, że jak się okazuje, prawie 75 proc. z nas nie może doczekać się wprowadzenia systemu kaucyjnego. Chcemy w sposób systemowy pozbywać się z domów butelek i puszek. Tak przynajmniej wynika z badania jakie przedstawił Waterdrop.

W Polsce system nowy system kaucjowania opakowań ma obowiązywać już od 1 października.

Kaucją objęte będą jednorazowe butelki z tworzyw sztucznych o pojemności do 3 litrów - 0,50 zł, metalowe puszki do 1 litra - 0,50 zł i szklane butelki wielokrotnego użytku do 1,5 litra - 1 zł (ale te dopiero od 1 stycznia 2026 roku).

Co ważne - systemem nie są objęte, m.in. opakowania po mleku, jogurtach czy innych pitnych produktach mlecznych, opakowania szklane jednokrotnego użycia, kartoniki po mleku czy sokach.

- Trochę mnie niepokoi 1 października - mówi Mariusz Gadomski wice prezes ds. handlu w szczecińskim "Społem". - Obawiam się reakcji klientów - dodaje i wyjaśnia, że wie, iż wielu już od jakiegoś czasu zbiera puste opakowania pet oraz metalowe puszki w domach i czeka na 1 października, aby je oddać i otrzymać kaucje. - Tymczasem kaucje będzie można otrzymać tylko za te opakowania, które są oznakowane specjalnym znakiem kaucji na etykiecie. Dzisiaj w sklepach jeszcze nie ma takich napojów w butelkach czy puszkach ze znaczkiem kaucji - twierdzi. - Z informacji jakie otrzymałem od producentów, w handlu opakowania kaucyjne pojawią się dopiero pod koniec listopada, albo na początku grudnia.

Mówi też, że sami operatorzy systemu kaucyjnego, którzy są odpowiedzialni za prawidłowe funkcjonowanie tego systemu, nie mają spójnych odpowiedzi na pytania związane z systemem kaucyjnym np. na - czy butelki pet należy oddawać z nakrętkami czy bez?

- Otrzymują różne odpowiedzi - dodaje.

Jednocześnie potwierdza, że od 1 października sklepy sieci Społem w Szczecinie będą odbierać opakowania kaucyjne od klientów we wszystkich swoich sklepach spożywczych bez względu na powierzchnię sklepu.

Okazuje się, że wystarczy, że butelki czy puszki będą puste, z nakrętką, nieuszkodzone. Istotne jest również to, żeby nie rozrywać etykiety, która zawiera oznaczenia systemu, niezbędne do identyfikacji opakowania. Paragon nie będzie wymagany.

Opakowania oddamy w sklepach powyżej 200 metrów kwadratowych, które oferują napoje w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym, w pozostałych sklepach, które przystąpią do systemu, a także w automatach kaucyjnych i innych punktach zbiórki.

Z badania klientów wynika także, że przeciwni zmianom jest około 20 proc. badanych, a 3 proc. nie ma zdania na ten temat.

Skąd ten pesymizm u 20 proc. badanych w związku z wprowadzeniem systemu kaucyjnego?

Okazuje się, że nie wszystkim podoba się, że będą musieli w sklepach zostawić przy zakupie wody mineralnej o 0,50 zł lub 1 zł więcej za opakowanie.

- Poza tym ja nie mam gdzie trzymać w domu pustych butelek - żali się Patrycja, której dotychczasowy system, a właściwie brak systemu, podobał się bardziej. Ma także obawy, czy te - od jakiegoś czasu coraz głośniej zapowiadane zmiany - rzeczywiście będą działać.

Eksperci uspakajają i to nie tylko klientów, ale też handlowców, że nowe zasady kaucjonowania opakowań nie w 100 proc. będą działały od pierwszego dni od ich wprowadzenia, ale niech się nie martwią, bo dość szybko klienci się go nauczą.

- Mamy w sobie sporo optymizmu, bo większość z Polaków już dawno postulowało dodatkowe opłaty za opakowania szklane i plastikowe oraz zwrot tych pieniędzy przy oddawaniu ich do sklepu - tłumaczą specjaliści i dodają, że "dają" sobie, handlowcom i klientom czas - jakieś pół roku - na sprawne opanowanie systemu.

Na przykład to, że w przypadku, gdy sklep lub automat zaproponują zwrot kaucji w formie bonu na zakupy, nie musimy się na to zgadzać. Jeśli bon zostanie wydrukowany automatycznie, konsument ma prawo zamienić go na gotówkę przy kasie.

I właśnie tego obawiają się klienci i handlowcy, szczególnie panie zasiadające w kasach dużych sklepów.

- Nie wszystkie automaty wypłacają gotówkę, niektóre drukują specjalne paragony - mówią sprzedawcy i jako przykład podają automaty w sklepach Lidla. - Jeśli klient się uprze i będzie chciał gotówki, to przyjdzie do sklepu zły i zdenerwowany i albo ustawi się w długiej kolejce, albo z tyłu podejdzie do kasjerki z paragonem i będzie chciał otrzymać pieniądze. To spowoduje zamęt i konieczność dłuższego czasu, który trzeba będzie spędzić w sklepie.

- A co mamy my powiedzieć? - żalą się kasjerki, które obawiają się, że klienci z paragonami za butelki i puszki, którzy z paragonem staną tuż przy kasie, będą je rozpraszać w czasie np. wydawania reszty klientom za zakupy.

Jak ten problem zostanie rozwiązany, to pewnie czas pokaże.

Jedną z kluczowych zasad nowego systemu będzie konieczność zwrotu butelek i puszek w stanie niezmienionym, co oznacza, że nie będzie można ich zgniatać ani uszkadzać. Dlaczego? Ponieważ większość punktów odbioru, w tym automaty (tzw. butelkomaty), będą identyfikować opakowania po kodzie kreskowym i ich kształcie. Zgniatając butelkę, ryzykujemy, że automat jej nie rozpozna, a co za tym idzie - nie wypłaci nam kaucji. Dodatkowo zniszczone opakowanie może nie nadawać się do ponownego przetworzenia lub wykorzystania.

Należy też pamiętać o tym, że kaucja zostanie doliczona do ceny napojów dopiero przy kasie, że wszystkie jednostki handlowe, niezależnie od ich powierzchni, jeżeli oferują napoje w opakowaniach objętych systemem, będą pobierały kaucję, że przy zwrocie opakowań, w celu odzyskania kaucji, nie będzie wymagane okazanie paragonu, a także że opakowanie można będzie zwracać w dowolnym punkcie zbiórki. Obowiązek zbierania opakowań objętych systemem nałożony jest na sklepy powyżej 200 m2, a małe sklepy poniżej 200 m2 mogą dobrowolnie przystępować do systemu.

Nowy system kaucyjny spowoduje zmiany w zachowaniu się klientów. Z badania wynika bowiem, że gdy zapytano uczestników badania także o to, czy ze względu na wprowadzenie systemu kaucyjnego planują jakieś zmiany swoich zwyczajów, aż 44 proc. deklaruje, że zacznie używać butelek wielokrotnego użytku, zamiast kupować produkty w tych jednorazowych. Z kolei 29 proc. planuje kupować mniej napojów w jednorazowych opakowaniach, a 22 proc. będzie korzystać z dzbanka filtrującego wodę, zamiast kupować wodę butelkowaną.