Urodził się w klatce. Niewiarygodne dzieciństwo Zygmunta III
Historia wielu monarchów zaczyna się w pałacowych komnatach, otoczonych przepychem i splendorami. Ale nie nie w przypadku Zygmunta III Wazy. Jego pierwsze chwile życia upłynęły za kratami więzienia w Gripsholm, co stanowi niezwykły paradoks w dziejach europejskich rodów królewskich. Jak to możliwe, że przyszły król Polski urodził się w niewoli?
Zygmunt III Waza jako dziecko
Konflikt braci
Zygmunt III Waza urodził się 20 czerwca 1566 roku na zamku Gripsholm w Szwecji. Jego matką była Katarzyna Jagiellonka, a ojcem król Szwecji Jan III Waza.
Katarzyna Jagiellonka, córka polskiego króla Zygmunta I Starego, wyszła za mąż za Jana Wazę w 1562 roku. Jan był młodszym bratem króla Szwecji Eryka XIV.
Wkrótce jednak relacje między braćmi stały się napięte, gdyż Eryk oskarżył Jana o zdradę i spiskowanie z Rzeczpospolitą Obojga Narodów, w której Katarzyna miała silne polityczne powiązania, ponieważ była rodzoną siostrą polskiego króla – Zygmunta Augusta, z którym swego czasu Eryk XIV się układał.
W 1563 roku Eryk XIV kazał uwięzić Jana i jego żonę Katarzynę na zamku Gripsholm, gdzie spędzili cztery lata w odosobnieniu. Mimo trudnych warunków para przetrwała czas niewoli, a narodziny ich syna, Zygmunta, były momentem nadziei w tym trudnym okresie.
Konflikt z królem Zygmuntem Augustem
Eryk XIV Waza był skonfliktowany nie tylko z własnym bratem, Janem III, ale także z Zygmuntem Augustem, królem Polski i bratem Katarzyny Jagiellonki.
Osią sporu była kampania inflancka, która stanowiła część szerszej rywalizacji o dominację nad Inflantami (dzisiejsza Łotwa i Estonia) oraz nad Bałtykiem. Oba kraje – Szwecja i Rzeczpospolita Obojga Narodów – aspirowały do kontroli nad tym strategicznym regionem.
Działania Eryka XIV, który dążył do wzmocnienia wpływów szwedzkich w Inflantach, spotkały się z oporem Zygmunta Augusta. Konflikt ten dodatkowo zaostrzył stosunki między Szwecją a Polską, pogłębiając nieufność Eryka wobec Jana i Katarzyny, których związek interpretował jako polityczny sojusz wymierzony przeciw niemu.
Zygmunt III w więzieniu
Więzienna codzienność Katarzyny Jagiellonki na zamku Gripsholm była niezwykle trudna i daleka od królewskiego standardu. Królowa musiała radzić sobie sama – nawet pieluchy dla nowo narodzonych dzieci wykonywała z koszul, które kupowała od strażników więziennych i przerabiała własnoręcznie.
W takich spartańskich okolicznościach urodziła się również Izabela Wazówna, starsza siostra Zygmunta III Wazy. Niestety, delikatny organizm noworodka nie poradził sobie z trudnymi warunkami, brakiem odpowiedniej opieki i niedostatkiem żywności. Izabela zmarła wkrótce po narodzinach, co było dla Katarzyny Jagiellonki ogromnym ciosem w czasie jej długiej niewoli.
Król na wolności
Zygmunt dorastał w atmosferze politycznych intryg i nieustannych napięć między Szwecją a Rzeczpospolitą. Jego narodziny miały symboliczne znaczenie, łącząc dwie wielkie dynastie – Jagiellonów i Wazów. Po obaleniu Eryka XIV w 1568 roku Jan Waza został królem Szwecji jako Jan III, co przywróciło rodzinie wolność i wpływy.
Młody Zygmunt wychowywał się w duchu katolicyzmu, który zdominował jego późniejsze życie i rządy. W 1587 roku został wybrany królem Polski i wielkim księciem litewskim, co uczyniło go władcą Rzeczpospolitej Obojga Narodów.
W 1592 roku, po śmierci ojca, Zygmunt odziedziczył także koronę Szwecji, próbując połączyć oba państwa węzłem unii personalnej. Wkrótce jednak został zdetronizowany, ponieważ nie chciał przejść na luteranizm, a zatem religię, która wówczas w Szwecji dominowała.
